Een spondylolysis is een onderbreking van de wervelboog, meestal betreft het de 4e of 5e lendenwervel. Dit ontstaat meestal geleidelijk, zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak, maar er is ook een genetische component aanwezig. Mensen bij wie de wervelboog zwak is aangelegd hebben meer kans op het krijgen van een spondylolysis. Er kan ook sprake zijn van een vermoeidheidsbreuk die ontstaan is door veelvuldige zware belasting van de rug door werk of sport, deze aandoening komt dan ook relatief vaak voor bij jonge mensen.
Symptomen en verschijnselen van een spondylolysis en spondylolisthesis
Een spondylolysis kan aan één kant of beide kanten van de wervelboog voorkomen. Vaak wordt deze aandoening toevallig ontdekt tijdens bijvoorbeeld röntgenonderzoek, want vaak geeft de spondylolysis geen klachten. Door deze onderbreking van de wervelboog is de rug niet meteen dusdanig verzwakt of instabiel dat werk en sportactiviteiten moeten worden beperkt. Wanneer de wervelboog echter aan beide kanten is onderbroken, bestaat het risico op afglijding van de wervel. De wervel met de spondylolysis schuift dan wat naar voren ten opzichte van de wervel die eronder ligt.
Wanneer een wervel afglijd wordt dit een spondylolisthesis genoemd. Doordat de lendenwervels veel kracht moeten opvangen komt een spondylolisthesis eigenlijk bijna altijd voor op het niveau van de 4e-5e lendenwervels of ter hoogte van de 5e lendenwervel en het heiligbeen.
Ook een spondylolisthesis hoeft niet per definitie klachten op de leveren. De tussenwervelschijf is wel altijd beschadigt bij een spondylolisthesis, dit op zichzelf kan wel leiden tot rugklachten.
Wanneer de wervel ver verschoven is dan kan hierdoor de opening waar de zenuw door naar buiten gaat kleiner worden. De zenuw raakt dan ingeklemd wat leidt tot uitstralende pijn richting het been, dit kan ook aan beide kanten voorkomen. Ook de facetgewrichten aan de achterkant van het wervelkanaal worden zwaarder belast wanneer een wervel naar voren schuift, ook dit kan pijn in de rug geven. De klachten worden vaak erger wanneer de rug gestrekt wordt zoals bij lang staan.
Diagnose en behandeling van een spondylolisis of spondylolisthesis
Op een röntgenfoto kan een onderbreking van de wervelboog zichtbaar gemaakt worden. Ook kan er beoordeeld worden of wervels zijn verschoven ten opzichte van elkaar.
Een spondylolysis zonder klachten wordt eigenlijk vrijwel nooit geopereerd. Het advies om een tijdje rustig aan te doen en eventueel een brace om de rug te dragen en naar de fysiotherapeut te gaan zijn meestal voldoende.
Wanneer er sprake is van een spondylolisthesis dan hangt de behandeling af van de mate van afglijding en de ernst van de klachten. Wanneer de afglijding minder dan 50% is, dan zal samen met een fysiotherapeut de rompspieren worden getraind. Over het algemeen stabiliseert het afglijden van de wervel en daarmee ook de eventuele klachten. In principe mag de rug normaal belast worden.
Wanneer de klachten door middel van oefeningen niet verbeteren of wanneer er een grote afglijding aanwezig is wordt er geopereerd. Tijdens deze operatie wordt er een zogenaamde spondylodese uitgevoerd, de twee wervels worden weer in een goede positie aan elkaar vastgemaakt. Dit vastmaken gebeurt door middel van schroeven, bot en/of een soort kooitje om de wervel heen. Na verloop van tijd groeien de twee wervels dan aan elkaar vast en kan hij dus niet meer afglijden.